Lavrentiy Beria - Wikipedia
14. 4c Malaria (Wat is Malaria, en wat kan je er tegen doen?)
Wat is Malaria?
Malaria is de naam voor de gevreesde tropische infectieziekte dat veroorzaakt wordt door parasieten, die behoren tot het soort Plasmodium.
De ziekte werd voor het eerst beschreven door de griekse filosoof Hippocrates in 430 vChr.
Hij beschrijft dat mensen die op plaatsen wonen waar het regenwater niet afgevoerd wordt koorts en een vergrote milt krijgen. We weten nu zeker dat hij malaria bedoelde.
Uit onderzoek is gebleken dat malaria zelfs duizenden jaren geleden bestond en een bedreiging vormde voor de mens.
De veel voorkomende tropische ziekte is een groot internationaal gezondheidsprobleem. De infectieziekte is oorzaak van grote sterfte onder vooral de inwoners van ontwikkelingslanden in het Afrikaanse continent.
Tussen 1.5 en 2.7 miljoen mensen verliezen het leven jaarlijks als gevolg van malaria. Gemiddeld raken er 300 tot 500 miljoen mensen besmet met malaria per jaar. Een miljoen van de doden zijn kinderen.(alle gegevens volgens de Wereld Gezondheid Organisatie in 1997).
Malaria wordt veroorzaakt door het protozoa parasiet dat overgedragen wordt door muggen die behoren tot het soort Anopheles.
Er zijn vier soorten van het protozoa parasiet: Plasm.Vivax, Plasm.Malariae, Plasm.Ovale en Plasm Falciparum. Het laatste soort eist het overgrote deel van de doden onder
mensenslachtoffers.
De ziekte komt oorspronkelijk van Afrika en heeft zich samen met de menselijke migratie verspreid tot de Mediterane kusten, India en Zuidoost Azië. Vroeger kwam malaria zelfs voor in de moerassige gebieden rond Rome en zijn naam komt ook uit het Italiaans. Mal-Aria betekent “Slechte-Lucht”. De ziekte stond vroeger ook bekend als “Romeinse koorts”.
Pas in 1948 waren alle fases van het levenscyclus van malaria bekend.
De parasiet ondergaat een ontwikkelingsfase in de buik van de mug en wordt overgegeven aan de mens via de mondklieren als hij de mens bijt om bloed te drinken. Bij het drinken injecteert de mug via zijn speeksel klieren vloeistof dat de primitieve malaria parasieten bevat, genoemd sporozoieten. Deze sporozoieten circuleren in het bloed voor een korte tijd en nestelen zich vervolgens in de lever. Daar dringen ze de “parenchimal”(Engels) cellen en vermenigvuldigen zich daar. Na 12 dagen barsten de cellen en komen er duizenden merozoieten vrij. Bij deze fase komen de symptomen tot uiting.
Eenmaal in de bloedstroom enteren de merozoieten de rode bloedlichaampjes. De parasiet kan dan gezien worden onder een microscoop. In de rode bloedcel gaat de reproductie van merozoieten door. Uiteindelijk barst de rode bloedcel en komen er tussen 6 en 24 merozoieten vrij. Elk van hun entert opnieuw een rode bloedcel, zo gaat de cyclus door.
Bij Falciparum malaria vermenigvuldigen de perasieten zich het snelst. Ze kunnen 30% van de rode bloedlichaamjes bezetten en zo een erge vorm van haemolyse veroorzaken. Een reden daarvoor is dat Plasm.Falciparum een voorkeur heeft voor rode bloedlichaampjes van alle leeftijden, terwijl P.Vivax en P.Ovale jonge rode bloedlichaampjes aanvallen, en P.Malariae
volwassenen.
De ziektesymptomen bij mensen worden veroorzaakt door de directe effecten van het binnendringen en kapotgaan van rode bloedlichaampjes, en de reactie van het lichaam daarop.
Malaria komt voor op plaatsen waar de levensomstandigheden voor het parasiet het gunstigst zijn.
De belangrijkste factoren waarvan malaria afhankelijk is zijn : temperatuur, vochtigheid, zonneschijn en de beschikbaarheid van het oppervlaktewater. Al deze factoren beïnvloeden het leefklimaat van de mug, de tussengastheer van malaria.
De malariamug voelt zich het lekkerst in temperaturen tussen 20 en 34 graden en een luchtvochtigheid van ten minste 60 procent.
De parasiet ontwikkelt zich in de mug sneller naarmate de temperatuur stijgt. Als de temperatuur beneden de15 graden komt stopt de ontwikkeling helemaal.
Naarmate het klimaat van de aarde warmer wordt wordt het makkelijker voor infectieziektes zoals malaria om zich te verspreiden. De wisseling tussen temperatuur en vochtigheid bepalen in grote mate de verschuiving van infectieziektes. Als de grenzen van het tropische klimaat verschuiven naar de huidige gematigde gebieden is het vrijwel zeker dat tropische ziektes zich naar deze gebieden zullen uitbreiden. Dit is een reden meer om het broeikaseffect serieus te nemen.
Enkele tientallen jaren geleden kwam in grote delen van Europa, Australie en Amerika malaria voor. In de jaren veertig raakten in Nederland in de gebieden Noord-Holland en Zeeland duizenden mensen geinfecteerd met het Plasmodium vivax malaria.
Hoewel de ziekte uit Europa vrijwel verdwenen is zijn de muggen die de ziekte overdragen nog altijd in Europa aanwezig.
Malaria komt niet voor in streken met hooggebergte. Daar zijn de temperaturen te laag en daarom ongunstig voor de Plasmodium parasiet. Met het huidige oplopende temperatuur
is Nederland een makkelijke prooi voor de parasiet. Nederland is een vochtig en laag land.
Daarom zijn de omstandigheden zeer gunstig voor de parasiet als de temperatuur hoog genoeg wordt.
Plaatsen Waar Malaria Voorkomt.
Types malaria
Er zijn vier types parasieten van het Plasmodium soort die menselijke malaria veroorzaken..
Plasmodium malariae – werd voor het eerst ontdekt door Alphonse Laveran, een Franse leger hirurg. Hij kreeg de Nobelprijs als een pionier van de Pathologie van protozonen. Het type staat ook bekend als quartian-malaria omdat de koorts om de 72 uur toeslaat. Heeft als enige van de vier soorten malaria een voorkeur voor alleen volwassene rode bloedlichaampjes.
P. vivax – Camillo Golgi bewees dat dit een andere vorm was van het type plasmodium. De koortsen slaan om de 48 uur toe. Het tast vooral de jonge rode bloedlichaampjes. P.vivax komt vooral voor in het Indische Sub-Continent, Centraal Amerika. Oceanie en Zuid Amerika.
P.falciparum- Ettore Marchiafwa en Amico Bignami bewesen dat dit een andere derde type
was van het soort Plasmodium die de koortsen veroorzaakt. Deze parasiet veroorzaakt infecties die vaak dodelijk zijn voor het slachtoffer. Er wordt geschat dat jaarlijks een miljoen kinderen aan deze parasiet overlijden. (Targett 1991) Deze parasiet tast zowel jonge als volwassene rode bloedlichaampjes aan in een sneller tempo dan de andere drie Plasmodia parasieten, dit is een van de reden waarom hij het dodelijkst voor mensen is. Plasmodium falciparum is het hevigst verspreid in Afrika Nieuw-Guinea en Haiti.
P.ovale- Ontdekt door John Stephens in 1922. Het veroorzaakt hevige koortsen en rillingen elke 50 uur. De parasiet heeft net als bij P.vivax een voorkeur voor jonge rode bloedlichaampjes. Deze vorm van malaria komt vooral in Afrika voor en ook in de Zuidelijke Staten van India.
Er zijn veel pogingen gedaan om een vaccin tegen malaria te vinden maar, allemaal zijn ze mislukt Tegenwoordig met de snelle vooruitgangen in genen en kennis technologie zou het makkelijker moeten worden om de mens te beschermen tegen malaria. En vooral tegen Plasmodium Falciparum (de dodelijkste van alle vier soorten).
De levenscyclus van de parasiet.
1.Een besmette mug steekt de mens en brengt via haar speekselklieren sporen van de parasiet “sporozoieten” in zijn bloed.
2.Als de malariasporen eenmaal in het bloedstroom zitten infecteren ze de levercellen. Daar vermenigvuldigen ze zich tot merozoieten.
3.Als de merozoieten uit de levercellen barsten zoeken ze rode bloedlichaampjes op en dringen die binnen. Daar vermenigvuldigen ze zich opnieuw tot nieuwe merozoieten. Er ontstaat een infectiecyclus waarbij steeds nieuwe rode bloedlichaampjes besmet worden.
De koortsen die malaria veroorzaakt komen door het barsten van de rode bloedlichaampjes.
Dat gebeurt ritmisch en afhankelijk van het soort malaria dat de zieke heeft.
Doordat bij sommige vormen van malaria, zoals de P.falciparum de gametocyten vast kunnen blijven kleven aan kleine bloed en haarvaten van de slachtoffer, kunnen er ernstige complicaties ontstaan als gevolg van het beperkte bloedstroom. Geinfecteerde rode bloedcellen blijven dan vastkleven aan de bekledingscellen van de bloedvaten, dat zijn de endotheelcellen .
Als het gebeurt in bij organen zoals de hersenen, kunnen de gevolgen fataal zijn voor het slachtoffer, mits er niet snel medisch ingegrepen wordt.
Er ontstaat dan een vorm van malaria dat “cerebrale malaria” heet.
Dit is een van de meest gevreesde en fatale vorm van Falciparum malaria.
4.Sommige merozoieten ondergaan een geslachtsvorming. Ze vormen zich om tot vrouwelijke of mannelijke geslachtscellen. Deze heten gametocyten en dienen door de mug te worden opgezogen.
5.Als de vrouwelijke Anopheles mug de gametocyten opzuigt tijdens de bloedmaaltijd vindt er een bevruchting plaats in haar buik. De mannelijke en vrouwelijke gametocyten fuseren en vormen oocysten op de binnenkant van de buik van de mug. De ontstane oocysten produceren duizenden sporozoieten die vervolgens naar de speekselklieren van de mug migreren. Vanuit daar worden ze bij een volgende beet ingespoten in het slachtoffer. Zo begint de cyclus overnieuw.
Levenscyclus van de Malaria Parasiet
|
|
. |
four
Bronvermelding : www.malaria.com, LUMC in Leiden.